عکس یا رادیوگرافی دندان چیست؟
باید بدانیم که عکس یا رادیوگرافی دندان یا تصویربرداری با اشعه ایکس از دندان، روشی بوده که دندانپزشکان در دندانپزشکی از تصاویر آن به جهت ارزیابی سلامت دهان و دندان شما استفاده می‌نماید. به طور معمول دوز اشعه ایکس مورد استفاده بسیار کم بوده و خطر جهش ژنتیکی و سرطان شما را تهدید نمی‌نماید. اصولا رادیوگرافی دندان (عکس دندان) مسائل زیادی را برای دندانپزشکان آشکار می‌سازد و به آن‌ها کمک می‌کند تا وضعیت ریشه‌ها، دندان‌ها، محل قرارگیری فک و ساختار استخوان صورت شما را مشاهده می‌کنند. بدین صورت، می‌توانند مشکلات دندانی را در مراحل اولیه پیدا نموده و درمان نمایند. چنانچه به دنبال کسب اطلاعات پیرامون عکس یا رادیوگرافی دندان، انواع و تفسیر عکس رادیوگرافی دندان هستید تا انتهای این مقاله از سایت دیستال با ما همراه باشید.
عکس یا رادیوگرافی دندان چیست؟
عکس یا رادیوگرافی دندان به طور معمول سالیانه به جهت جلوگیری و شناسایی به موقع مشکلات دهان، دندان و فک صورت می‌گیرد. رادیوگرافی دندان یا همان تصویر برداری دندان با اشعه ایکس، راه حلی اثربخش جهت تهیه تصاویر دقیق از دندان‌ها و فک می‌باشد. این روش شامل پرتوهای نامرئی دارای انرژی است که نوعی تشعشع به وجود آورده و بعد از عبور از ناحیه ای از بدن، تصاویر بر روی فیلم یا مانیتور نمایش داده خواهد شد.
اشعه‌های تابش شده به شکل‌های متفاوتی جذب شده و بخش‌های متراکم بدن از جمله استخوان‌ها و دندان‌ها، بیشتر اشعه را به خود جذب می‌کنند. به همین دلیل، بخش‌های متراکم بدن به طور نواحی سفید در تصویر نشان داده می‌شود. در صورتی که سایربخش‌ها مثل عضله‌ها و اعصاب به رنگ خاکستری ظاهر می‌شوند. البته چنانچه دندانپزشک شما به دنبال بررسی روند پیشرفت یک مشکل یا روش درمانی معینی باشد، ممکن است نیاز باشد که بیش از یک بار در سال آن را انجام دهید. مواردی که بر تعداد دفعات دریافت رادیوگرافی دندان (عکس دندانپزشکی) تأثیر گذار هستند، شامل موارد زیر می‌شود:
- سن شما
- سلامت دهان و دندان فعلی شما
- هر گونه علائم بیماری دهان و دندان
- داشتن سابقه بیماری لثه (ژنژیویت) یا پوسیدگی دندان
علل انجام رادیولوژی دندان
عکس برداری از دندان مثل هر تصویر رادیوگرافی دیگری به دندانپزشک کمک کرده تا هرگونه آسیب وارده به دهان، فک و صورت را پیش از تبدیل شدن به مشکلات جدی تشخیص داده و بررسی نماید. به طور نرمال به افراد پیشنهاد شده تا سالی 1 تا 2 بار به جهت بررسی سلامت دهان و دندان‌ها به دندانپزشک مراجعه نمایند، ولی امکان دارد که این مسئله در اشخاصی که در حال درمان و زیر نظر دندانپزشک هستند، بیشتر انجام شود. در حالت کلی می‌توان گفت رادیوگرافی دندان جهت موارد زیر استفاده می‌شود:
- بررسی مشکلات کلی از جمله پوسیدگی دندان (حتی در مراحل ابتدایی که بدون عکس یا رادیوگرافی دندان غیر قابل شناسایی است)، بررسی تغییر رنگ دندان‌ها، خرابی ریشه، بررسی دندان های نهفته همچون دندان عقل
- بررسی آسیب های تروماتیک نظیر شکستگی دندان و استخوان
- بررسی دندان‌ها پیش از انجام کارهای درمانی از جمله ارتودنسی، کشیدن دندان، عصب کشی و یا انجام ایمپلنت و همچنین پیش از انجام جراحی فک و چانه
- بررسی بیماری‌های لثه، انواع کیست‌ها، تومورها و آبسه و عفونت‌ها
- بررسی نحوه رشد استخوان‌های فک و دندان‌ها در کودکان
- رادیوگرافی دندان امکان دارد به منظور بررسی و پیگیرهای پس از درمان نیز مورد استفاده قرار گیرد.
بیشتر بخوانید:آشنایی با آناتومی دندان
آمادگی های قبل از انجام رادیولوژی دندان
پیش از این تصویربرداری به آمادگی خاصی نیاز نیست، تنها کاری که باید انجام دهید، باید پیش از مراجعه دندان‌های خود را مسواک بزنید. تنها در صورتی که احتمال می‌دهید که باردار باشید حتما پزشک و کارشناسان تصویربرداری را مطلع نمایید.
انواع عکس یا رادیوگرافی دندان چیست؟
در حالت کلی، دو نوع عکس یا رادیوگرافی دندان با عناوین زیر وجود دارد:
- رادیوگرافی داخل دهانی
- رادیوگرافی خارج دهانی
به طور خلاصه انواع رادیوگرافی دندان(رادیولوژی دندان) در جدول زیر آمده است. در ادامه هر یک از آن‌ها را به طور مجزا توضیح خواهیم داد.
| انواع رادیولوژی دندان (عکس دندان) | دسته بندی رادیوگرافی دندان (عکس دندانپزشکی) |
| رادیوگرافی داخل دهانی | رادیوگرافی بایت وینگ |
| رادیوگرافی پری اپیکال | |
| رادیوگرافی اکلوزال | |
| رادیوگرافی خارج دهانی | رادیوگرافی پانورامیک کل ناحیه دهان |
| توموگرام | |
| رادیوگرافی سفالومتریک | |
| تصویربرداری دیجیتالی | |
| سیالوگرام | |
| سی‌تی اسکن دندان | |
| سی‌تی اسکن دندان با اشعه مخروطی |
انواع رادیوگرافی داخل دهانی
رادیوگرافی داخل دهانی شایع ترین نوع است و خودش انواع متعددی دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
رادیوگرافی بایت وینگ
به طور معمول جزئیات دندان‌های بالا و پایین را در یک ناحیه از دهان بیمار نشان می‌دهد. هر عکس بایت وینگ می‌تواند یک دندان را از قسمت تاج آن تا سطح استخوان نگهدارنده نشان دهد. دندانپزشکان می‌توانند با استفاده از آن، پوسیدگی میان دندان‌ها و تغییرات در ضخامت استخوان حاصل از بیماری لثه را شناسایی کنند. این رادیوگرافی دندان همچنین می‌تواند به تعیین تناسب روکش‌ها یا دیگر ترمیم‌ها (از جمله بریج) کمک زیادی کند و هرگونه خرابی، سایش یا پرکردگی دندان را نشان دهد.
رادیوگرافی پری اپیکال
کل دندان از قسمت تاج تا بالای ریشه (جایی که دندان به فک می‌چسبد) را به کامل نشان می‌دهد. این نوع رادیوگرافی دندان می‌تواند همه دندان‌ها را در یک قسمت از فک پایین یا بالا نشان دهد. دندانپزشکان از عکس پری اپیکال له منظور شناسایی هرگونه تغییر غیر عادی در ریشه و ساختار استخوان مجاور آن استفاده می‌نمایند.
رادیوگرافی اکلوزال
به طور معمول این رادیوگرافی دندان فرآیند رشد و نحوه قرارگیری کل قوس دندانی را در فک پایین یا بالا دنبال می‌کند.
انواع رادیوگرافی خارج دهانی
اغلب رادیوگرافی خارج دهانی به منظور شناسایی مشکلات دندانی در فک و جمجمه مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع متعددی از آن وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:
رادیوگرافی پانورامیک کل ناحیه دهان
همه دندان‌های فک پایین و بالا را در یک عکس یا رادیوگرافی دندان نشان می‌دهد. این عکس دندان می‌تواند موقعیت دندان‌های کاملا بیرون آمده و در حال ظهور را شناسایی کند، دندان‌های نهفته را ببیند و به شناسایی تومورها کمک زیادی کند.
توموگرام
این نوع رادیوگرافی دندان یک لایه یا برش معین شده ای از دهان را نشان می‌دهد و لایه‌های دیگر دهان را محو می‌کند. در حقیقت ساختارهایی را بررسی می‌کند که به سختی می‌توان آن‌ها را به وضوح مشاهده کرد، چرا که ساختارهای مجاور مانع از دید آن‌ها خواهند شد.
رادیوگرافی سفالومتریک
این رادیوگرافی یک طرف سر را نشان می‌دهد و متخصصین ارتودنسی از این روش رادیوگرافی دندان به منظور تنظیم مجدد دندان‌های هر بیمار استفاده می‌نمایند.
سیالوگرام
غدد بزاقی بافت نرمی بوده که در تصویربرداری با اشعه ایکس مشاهده نمی‌شوند. در این روش رادیوگرافی دندان با استفاده از تزریق ماده حاجب، مشکلات غدد بزاقی از جمله سندرم شوگرن که در پوسیدگی دندان نقش اساسی دارند شناسایی داده می‌شوند.
سی تی اسکن دندان
سی تی اسکن دندان به نوعی تصویربرداری (عکس دندانپزشکی) گفته می‌شود که ساختارهای درونی را به طور سه بعدی بررسی کرده و به جهت یافتن مشکلاتی در استخوان‌های صورت از جمله تومور، کیست و شکستگی عالی است.
سی تی اسکن دندان با اشعه مخروطی
تصاویر سه بعدی از ساختارهای دندان، اعصاب، بافت نرم و استخوان ایجاد می‌نماید. به همین علت، از این روش به منظور هدایت روش ایمپلنت دندان و ارزیابی وجود کیست‌ها و تومورهای دهان و صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر چه این روش از جهانی مشابه به سی تی اسکن معمولی دندان می‌باشد و هر دو روش تصاویر دقیق و باکیفیتی تولید می‌کنند؛ ولی نحوه گرفتن تصاویر در آن‌ها با یکدیگر متفاوت است.
تصویربرداری دیجیتالی
نوعی تصویربرداری دندانپزشکی دو بعدی نیز وجود دارد که امکان ارسال مستقیم تصاویر به کامپیوتر را برای دندانپزشک فراهم می‌کند. این کار موجب می‌شود تا دندانپزشک شما کوچک ترین تغییراتی را که در معاینه دهان قابل رویت نیست، آسان تر مشاهده کند.
نحوه گرفتن عکس یا رادیوگرافی دندان یا عکس opg چگونه است؟
همانطور که پیش تر نیز گفته شد، عکس یا رادیوگرافی دندان به آمادگی خاصی نیاز ندارد. تنها کاری که شما باید انجام دهید این است که پیش از قرار ملاقات، دندان‌های خود را مسواک زده و وسایل فلزی خود را در منزل بگذارید. به منظور انجام آن، ابتدا بر روی یک صندلی می‌نشینید. پس از آن جلیقه سربی بر روی سینه و پاهایتان قرار داده می‌شود. چنانچه رادیوگرافی داخل دهانی باشد، دهان خود را وارد یک نگهدارنده می‌کنید. ولی چنانچه رادیوگرافی خارج دهانی باشد، دستگاه اشعه ایکس در کنار سر شما قرار خواهد گرفت تا از بیرون تصاویری از دهان و دندان‌های شما ثبت نماید.
نحوه تفسیر عکس رادیوگرافی دندان چیست؟
زمانی که تصاویر آماده شدند، دندانپزشک آن‌ها را بررسی کرده و موارد غیرطبیعی را شناسایی می‌کند. چنانچه مشکلاتی از جمله پوسیدگی دندان را پیدا نماید، در رابطه با گزینه‌های درمانی با شما صحبت خواهد کرد. در مواردی که باید ایمپلنت دندان برای شما انجام شود، تصاویر سی تی اسکن با دقت بسیار بیشتری تفسیر می‌شوند. زیرا ممکن است احتیاج به پیوند استخوان باشد. شما می‌توانید از دندانپزشک خود بخواهید که پیش از هرگونه اقدامی شما را از جزئیات نتایج عکس یا رادیوگرفی دندان مطلع کند.
خطرات رادیوگرافی دندان با اشعه ایکس
با اینکه در رادیوگرافی دندان از اشعه ایکس استفاده می‌شود، ولی میزان آن به قدری اندک است که برای بزرگسالان و کودکان، روشی ایمن محسوب می‌شود. در صورتی که دندانپزشک شما از رادیوگرافی دیجیتال به جای فیلم‌های معمولی استفاده نماید، خطرات حاصل از پرتوگیری بسیار کاهش پیدا می‌کند. جهت رادیوگرافی یک پیش بند محافظ روی قفسه سینه، شکم و لگن شما قرار می‌گیرد تا مانع از پرتوگیری ناخواسته به اندام‌های حیاتی شود. همچنین ممکن است یک محافظ تیروئید بر روی غده تیروئید شما قرار داده شود. کودکان و زنان باردار یا زنانی که در سن باروری می‌باشند، باید از یک پیش بند سربی محافظ استفاده نمایند.
البته باید به این نکته نیز توجه کرد که بارداری یک شرایط استثنا محسوب می‌شود. زنان باردار و یا زنانی که احتمال بارداری در آن‌ها وجود دارد، حتما باید از دریافت هرگونه اشعه ایکس اجتناب کنند؛ چرا که این پرتوگیری جهت رشد جنین ایمن نیست.
کلام آخر
رادیوگرافی دندان یکی از اقدامات و برنامه‌های منظم و دقیق درمان‌های دندانپزشکی می‌باشد که به بررسی سلامت کلی دندان‌ها کمک زیادی می‌کند. این کار جزء جدایی ناپذیر و مؤثر در درمان‌های متعدد دندانپزشکی می‌باشد و به هیچ عنوان نباید از انجام آن غافل شد. چنانچه در رابطه با این مقاله از سایت تجهیزات دندان پزشکی دیستال سؤال یا ابهامی دارید، لطفا آن را از طریق شماره‌های درج شده در سایت با کارشناسان مجموعه ما مطرح نمایید. کارشناسان مجرب مجوعه دیستال همواره آماده هستند تا پاسخگوی تمامی سوالات شما در رابطه با این حرفه بسیار مهم باشند.
